W związku z napływającymi do ministerstwa licznymi pytaniami dotyczącymi szczegółów zakupu kolekcji Książąt Czartoryskich Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego informuje, że 29 grudnia 2016 r. podpisano dwa akty notarialne. Pierwszy z nich to umowa darowizny i sprzedaży ruchomości należących do Adama Karola Czartoryskiego i Fundacji XX Czartoryskich (Adam Karol Czartoryski jest donatorem ruchomości osobistych a Fundacja sprzedawcą należących do niej zbiorów). Drugi – to umowa (przedwstępna) darowizny nieruchomości krakowskich Fundacji Książąt Czartoryskich.
Zakupione obiekty stały się własnością Skarbu Państwa. Po wydaniu przez Prezes Rady Ministrów rozporządzenia do ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, które upoważni poszczególnych ministrów do dysponowania majątkiem Skarbu Państwa, zbiory zostaną przekazane Muzeum Narodowemu w Krakowie. Obecnie Muzeum zarządza nimi na mocy cesji umowy i upoważnienia MKiDN.
Całkowita należność za zakupioną kolekcję wpłynęła na konto Fundacji XX Czartoryskich (równowartość 100 mln euro wg średniego kursu wymiany NBP z dnia zawarcia umowy tj. 29.12.2016, czyli 1 euro = 4,4131 zł + 8 proc. VAT). Należność obejmuje zakup ruchomości należących do Fundacji XX Czartoryskich oraz roszczeń (w tym do strat wojennych oraz pozostałego majątku byłej Ordynacji Sieniawskiej XX Czartoryskich).
Pozostała część mienia objętego transakcją (nieruchomości w Krakowie oraz tzw. ruchomości osobiste księcia Adama Karola Czartoryskiego) to darowizna. Liczba ruchomości stanowiących własność prywatną księcia Czartoryskiego wynosi 86 pozycji inwentarzowych.
Zakup kolekcji przez Skarb Państwa był możliwy dzięki ustawie z 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2016, zakładającej utworzenie rezerwy na "sfinansowanie zakupu dóbr kultury, w tym zabytków, oraz praw do dóbr kultury, o szczególnym znaczeniu dla Państwa Polskiego i dziedzictwa kulturowego".
Wartość transakcji zbliżona jest do kwoty, jaką Polska rocznie wydaje z budżetu państwa oraz środków europejskich na ochronę i konserwację zabytków.
Umowa określa, że Fundacja przenosi na rzecz Skarbu Państwa wszystkie przynależne jej prawa i roszczenia (w tym roszczenia reprywatyzacyjne i prawa do rewindykacji). Roszczenia te dotyczą: wszelkich nieruchomości utraconych ze zbiorów Muzeum i Biblioteki XX Czartoryskich oraz pozostałego majątku byłej Ordynacji Sieniawskiej XX Czartoryskich - zarówno tych, do których Fundacja lub jej poprzednicy prawni utracili prawo własności, jak i tych, do których prawo własności wciąż Fundacji przysługuje, lecz nie pozostają w jej posiadaniu, względnie prawa do odszkodowania za nie.
W przypadku roszczeń do wchodzących w skład kolekcji dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej to prawo do roszczenia i/lub rewindykacji przechodzi w całości na Skarb Państwa. Oznacza to, że jeśli uda się odnaleźć którąkolwiek ze strat, to Skarb Państwa będzie stroną w procesie o zwrot.
Zakupione zbiory liczą łącznie 86 tys. obiektów muzealnych i 250 tys. obiektów bibliotecznych. Najbardziej znane dzieła z kolekcji to "Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci, "Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem" Rembrandta, „Polonia – Rok 1863” Jana Matejki, a także m.in. rysunki Rembrandta i Pietera Bruegla Starszego oraz ryciny Albrechta Dürera.
Oprócz arcydzieł światowego formatu w skład kolekcji wchodzą pamiątki po zasłużonych dla ojczyzny Polakach – księciu Józefie Poniatowskim, Tadeuszu Kościuszce, Stanisławie Żółkiewskim, Janie III Sobieskim czy Janie Henryku Dąbrowskim. Wśród obiektów muzealnych są m.in. buławy hetmańskie, trofea wiedeńskie, trzewiki koronacyjne Zygmunta Augusta, pamiątki po generale Kniaziewiczu, maska pośmiertna Fryderyka Chopina, a także pozostałości po rozgrabionej przez wojska niemieckie szkatule królewskiej, która zawierała pamiątki po królach polskich.
Zbiory biblioteczne zawierają zarówno cenne książki, jak i starodruki oraz rękopisy. W kolekcji znajdują się m.in. oryginał Unii Horodelskiej z 1413 r., akt Hołdu Pruskiego z 1525 r., rękopisy "Roczników" Jana Długosza oraz archiwum Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przechowywane są tam też listy i teksty m.in. Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Juliana Ursyna Niemcewicza oraz archiwum Wielkiej Emigracji 1830 r.
Znaczącą część kolekcji stanowią dzieła rzemiosła artystycznego oraz dzieła sztuki starożytnej.
mkidn.gov.pl / mm
