W najdramatyczniejszym czasie dla ludzkości wykazali się olbrzymią odwagą i bohaterstwem, dzięki czemu uratowali kilka tysięcy polskich Żydów przed zagładą. Teraz ich heroizm i męstwo przypomnieli i docenili najważniejsi przedstawiciele Parlamentów Polski i Węgier.
To dwaj wielcy bohaterowie i dwaj wielcy sprawiedliwi. Teraz przekazujemy ich w opiekę władzom Budapesztu i węgierskiej Polonii
- powiedział marszałek Sejmu Marek Kuchciński podczas uroczystości inauguracyjnych.
Te dwa losy w zagrożony świecie II wojny światowej połączyły się. Polonia semper fidelis. Niech ten pomnik będzie symbolem przyjaźni dwóch wspaniałych ludzi i dwóch silnych narodów
- podkreślił László Kövér, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier.
Pomnik-ławeczka został odsłonięty na placu Gyoergya Goldmanna nad Dunajem. Przedstawia dwóch siedzących i rozmawiających bohaterów, którzy właśnie w taki sposób opracowywali pomoc zagrożonym śmierciom obywatelom Polski, którzy docierali na Węgry. W uroczystościach wzięli udział polscy parlamentarzyści, przedstawiciele władz Budapesztu i wysocy rangą urzędnicy obu państw oraz członkowie klubów "Gazety Polskiej". W uroczystościach odsłonięcia i poświęcenia pomnika wzięli także udział m.in. ambasador Polski Jerzy Snopek, były ambasador Grzegorz Łubczyk, który był inicjatorem powstania pomnika, a także burmistrz Budapesztu Istvan Tarlos i dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro.
Marszałek Sejmu przypomniał zasługi Henryk Sławika i Józsefa Antalla, przypominając, że obaj zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata.
Patriotyzm, szlachetność, umiłowanie wolności, przekonanie, że każdy człowiek jest wartością ze względu na jego godność oraz odwaga, której niczym nigdy nie można zastąpić
- powiedział Marek Kuchciński, który zwrócił także uwagę, że wartości są nie tylko fundamentem przyjaźni polsko-węgierskiej, ale przede wszystkim - ludzkości.
Projekt budowy monumentów został zainicjowany przez społeczny Komitet Budowy w Warszawie i Budapeszcie Pomnika-Ławeczki Henryka Sławika i Józsefa Antalla. Współprzewodniczący Komitetu to były ambasador RP na Węgrzech i wiceprezes Stowarzyszenia Henryk Sławik Pamięć i Dzieło - Grzegorz Łubczyk. 8 listopada 2016 r. w Warszawie miały miejsce uroczystości odsłonięcia pierwszego pomnika upamiętniającego tych bohaterów (pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej), w których także wziął udział Marszałek Sejmu.
Po uroczystościach odsłonięcia pomnika-ławeczki Marszałek Sejmu złożył także kwiaty pod pomnikiem gen. Józefa Bema, Obrońców Twierdzy Przemyśl oraz w miejscu upamiętniającym zamordowanych w Katyniu.
Henryk Sławik (1894 - 1944) był działaczem politycznym i społecznym, uczestnikiem Powstań Śląskich oraz wieloletnim redaktorem naczelnym „Gazety Robotniczej”. We wrześniu 1939 r. trafił na Węgry. Został prezesem Komitetu Obywatelskiego do Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami. Dzięki współpracy z Józsefem Antallem seniorem (1896 - 1974), pełnomocnikiem rządu Królestwa Węgier ds. Uchodźców Wojennych, uratowano około 5 tys. Polaków narodowości żydowskiej. Sławik został aresztowany przez gestapo w 1944 roku. Torturowany podczas śledztwa nie wydał swojego węgierskiego towarzysza, co uratowało Antallowi życie. Polak zginął w obozie zakłady Mauthausen-Gusen. József Antall senior był nazywany przez polskich uchodźców „Ojczulkiem Polaków”. Szczególną troskę wykazał w stosunku do polskiej młodzieży tworząc dla nich szkoły. Wraz z Sławikiem założył „Sierociniec Dzieci Polskich Oficerów”, w którym ukrywano żydowskie dzieci.
sejm.gov.pl / mm
